ဢၼ်လႆႈမႃးတီႈၽူႈဢွင်ႇမၢင်ႇၶဝ် လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇသေႃး (႕) မဵဝ်း

တွၼ်ႈတႃႇဢၼ်ၼႆႉတေႉ ပဵၼ်ဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈတေၵႆႉၵႂႃႇလေႇႁွတ်ႈလၢႆတီႈလၢႆၸိုင်ႈမိူင်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးၵႂႃႇႁၼ်လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇပိူၼ်ႈ ဢၼ်ပိူၼ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၶုၵ်းၸႂ်လႆႈလွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈ ပဵၼ်ယူႇၼၼ်ႉ၊ ႁူႉဝႃႈၵႂႃႇႁွတ်ႈတီႈဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလႄႈ ၵုမ်ႇၵျေႃႇမူၼ်ႈယူႇၵူၺ်း။  လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇၼႂ်း လုၵ်ႈၼႆႉတင်းသဵင်ႈ ပေႃးဢဝ်ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉမႃးႁူမ်ႈၵၼ်ပေႃးၼႆ တေမီးယူႇမွၵ်ႈ ႑႐ မဵဝ်း။

မိူဝ်ႈဢၼ်ႁဝ်း ၸႂ်ႉပႅတ်ႈ ၶၢမ်ႇသုမ်းပႅတ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းလၢႆလၢႆၼၼ်ႉ ၽူႈမၢၵ်ႈမီးၶဝ် ၼိုင်ႈလိူၼ် ငိုၼ်းၶဝ်ႈၶဝ် တေႁဵတ်းႁိုဝ်ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးတိူဝ်းလိူဝ်မႃးယူႇၵူႈဝၼ်းၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၸၢတ်ႈပၢၼ်ႁဝ်းမိူၼ် ၼႆလႄႈႁဝ်းၵေႃႈယူႇၵႂႃႇၸိူင်ႉၼႆ သင်ဝႃႈၸၢတ်ႈပၢၼ်ႁဝ်းမိူၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၵေႃႈ တေႁဵတ်း တေဝူၼ်ႉ တေႁႃယူႇၵူႈဝၼ်းမိူၼ်ၸိူင်ႉၶဝ်ယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇတေႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်သေ ၼင်ႇႁိုဝ် ႁႂ်ႈပေႃးမိူၼ်ၶဝ်လႆႈၼႆၼၼ်ႉ ဢၼ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉႁဝ်းဢမ်ႇဝူၼ်ႉလႄႈ တွၼ်ႈၼႆႉတေႉပဵၼ် တၢင်းၽိတ်းႁဝ်းၵူၺ်း။ ပေႃးဝႃႈႁဝ်းႁူႉႁၼ် လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇပိူၼ်ႈယဝ်ႉၵွၼ်ႇ ႁဝ်းၸွင်ႇတေၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ ၸွင်ႇတေမီးၸႂ်ၶႂ်ႈႁဵတ်း ၶႂ်ႈသၢင်ႈ လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇႁဝ်း၊ မၢင်မဵဝ်းၼႆႉ ၶွႆပိူၼ်ႈသေ ႁဵတ်းယိူင်ႈပိူၼ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၽွၼ်းလီတႃႇႁဝ်းဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ပေႃးပဵၼ်လွင်ႈလီတေႉ။ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈလွင်ႈ သင်မႃးၵေႃႈ ၼမ်ႁိုဝ်ဢႄႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတိုၼ်း လူဝ်ႇလႆႈႁူႉၸွမ်း ႁၼ်ၸွမ်းယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၶႂ်ႈမႃးၸႅၵ်ႇပၼ် တၢင်းႁူႉၼႂ်းပၢႆးဝူၼ်ႉ ႁႃႈ ၶေႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဝူၼ်ႉဢွၵ်ႇလႆႈ ၺျၢၼ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးမီးၽွၼ်းလီတႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သင်ဝႃႈ ဝူၼ်ႉလႆႈ သေ ႁဵတ်းၸွမ်းလႆႈၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈၶႅၼ်းၶိုၵ်ႉတွၼ်းၼႆယဝ်ႉ။

႑ - တေဢမ်ႇလႆႈဝႆႉ ၸႂ်ၵူဝ်။

ပေႃးဝႃႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်း ဢွင်ႇမၢင်ႇထၢင်ႇသႃးၵေႃႉၼိုင်ႈၼႆ တေဢမ်ႇလႆႈမီးၸႂ်ၵူဝ် ၸႂ်ႁႄ ။ ပေႃးဝႃႈလွင်ႈၸႂ်ၵူဝ်ၼၼ်ႉ မႃးငိုပ်းသုမ်ႇပႅတ်ႈၼႆ တေပဵၼ်မႃးလွင်ႈ မႆႈၸႂ် ပေႃးဝႃႈ လွင်ႈမႆႈၸႂ် ၶဝ်ႈမႃးယူႇၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်းယဝ်ႉၼႆ တင်းၼႃႈထူပ်းမႃးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵေႃႈ တေဢမ်ႇမီးႁႅင်း ႁတ်းတေႃႇသူႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇႁတ်းတေႃႇသူႈၵၢၼ်ယၢပ်ႇယဝ်ႉပေႃးၼႆ  ၽၵ်းတူ လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်သေႃးမၼ်းတႃႇတေပိုတ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် လွင်ႈၸႂ်မေႃၵူဝ်ၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဝႆႉ၊ တေလႆႈဝႆႉၸႂ် ႁတ်းႁၢၼ် ႁဵတ်းႁဵတ်း ႁတ်းသၢင်ႈ ပေႃးႁဵတ်းႁဵတ်ႈႁတ်းသၢင်ႈၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈႁတ်းၸုၼ်ႉႁတ်းၶၢမ်ႇပႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢမ်ႇဝႆႉၸႂ်ၵူဝ်ၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်သေႃးမၢၵ်ႈၼိုင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇတေပိုတ်ႇၶဝ်ႈၽၵ်းတူ လွင်ႈ ဢွင်ႇမၢင်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

႒ - ဝႆႉယိူင်းဢၢၼ်း ယႂ်ႇယႂ်ႇ။

ၶႂ်ႈႁဵတ်းသင်ၵေႃႈႁဵတ်း ပေႃးဝႃႈဢမ်ႇဝႆႉယိူင်းဢၢၼ်းသေႁဵတ်း ဢမ်ႇမီးလွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇလႆႈ၊

ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၶိုၼ်ႈသၢင်ႉၶိုၼ်ႈသုင်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်သင်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပဵၼ်မႃး သၢႆငၢႆငဝ်းလၢႆး ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ လွင်ႈယိူင်းဢၢၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈမီး တိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈဝႆႉယူႇၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ပေႃးမီးယိူင်းဢၢၼ်းၸွမ်းၵွၼ်ႇ တင်းၼႃႈပဵၼ်မႃး ထူပ်းမႃး ပၼ်ႁႃ လွင်ႈယၢပ်ႇတၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ တေဢဝ်လွင်ႈယိူင်းဢၢၼ်းၼၼ်ႉ ၶၢမ်ႈပူၼ်ႉမၼ်းပႅတ်ႈၵႂႃႇလႆႈသေ ၸွင်ႇတေထိုင်လႆႈ လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

႓ - ဝႆႉၽူႈပူင်သွၼ်ပၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ (tutor, instructor)

တူၺ်းဢဝ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းပိတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်ၶဝ် ပေႃးဝႃႈၶဝ်တေလႆႈ သွၼ်ဢဝ် လဵပ်ႈႁဵတ်းဢဝ် လွၵ်းလၢႆးတီႈ ၽူႈပူင်သွၼ်ၼၼ်ႉၼႆ ၽႂ်ၵေႃႈ တိုၼ်းဝႃႈဢမ်ႇပၼ်လုတ်ႈ ဢမ်ႇပၼ်ႁၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် သင်ဝႃႈလႆႈလဵပ်းႁဵၼ်းဢဝ်တီႈ ၽူႈပူင်သွၼ်ပၼ်ၼႆ ပဵၼ်သုၼ်ႇမၢၼ် ပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလီ ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ တေလႆႈလွၵ်းလၢႆး လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈ ၸဵမ်လၢႆးၵူႈပိူင်ပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် တီႈဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁွတ်ႈထိုင်ဝႆႉယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆလႄႈ တၢင်ႇတီႈ တီႈဢၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၶႂ်ႈထိုင်ၼၼ်ႉ မၼ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၵႃႈႁိုဝ် မၼ်းၵႂႃႇၵၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ၼႆမၼ်းႁူႉလႆႈၸႅင်ႈလႅင်းလီတေႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မၢင်ပွၵ်ႈ ႁဝ်းဝႃႈႁဝ်း ၵျႃႉၶႅၼ်ႇ ႁဝ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ဢၼ်ၵျႃႉ ဢၼ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလိူဝ်ႁဝ်းၵေႃႈ မၼ်းတိုၼ်း မီးယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းမၢင်လွင်ႈမၢင်တၢင်း ဢၼ်ႁဝ်းၶႅၼ်ႇသေၶဝ်ၵေႃႈတေမီး မၢင်လွင်ႈဢၼ်ၶဝ် ၶႅၼ်ႇလိူဝ်သေႁဝ်းၵေႃႈတေမီးယူႇ၊ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ပေႃးဝႃႈ ၽၢႆႇၶဝ်လႄႈၽၢႆႇႁဝ်း မီးႁူမ်ႈလေႃးၵၼ် ၼႆတေႉ တေၶူင်သၢင်ႈ ဢွၵ်ႇမႃးလႆႈလွင်ႈမႂ်ႇမႂ်ႇထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈၵေႃႈ မၼ်းႁဵတ်းပဵၼ်မႃး လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

႔ - ပၢႆးၸႂ်ၵေႃႈလီ ပၢႆးတူဝ်ၵေႃႈယႃႇ လွင်ႈယုင်ႈယၢင်ႈ သုၵ်ႉသၵ်ႉလူင်ၼၼ်ႉ တေလႆႈသၢင်းလၢင်းပႅတ်ႈ။

ပေႃးဝႃႈၶႂ်ႈမီးလွင်ႈသႃႇယႃႇမူၼ်ႈသိူဝ်းၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ၼိုင်ႈဢၼ်လႄႈသင်၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၶႂ်ႈပႆ သဵၼ်ႈတၢင်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈသၢင်ႇထုၵ်ႇဢၼ်လီထိသုတ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် လွင်ႈၸႂ်သုၵ်ႉ ၸႂ်ယုင်ႈလႄႈ လွင်ႈဢၼ်ပၼ်တၢင်း ၸႂ်သုၵ်ႉယုင်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ်လွၵ်းလၢႆး သေပိူင်ပိူင် သၢင်းလၢင်းပႅတ်ႈၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈႁူပ်ႉထူပ်းမႃး လွင်ႈၸႂ်သုၵ်ႉၸႂ်ယုင်ႈသေပိူင်ပိူင် မၼ်းမိူၼ် ယုၵ်းယၢၵ်း မႃးၶမ်ဝႆႉယူႇၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်းသေ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ႁဝ်း ဢၼ်ႁဝ်းတေလႆႈ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈမႃးႁႄႉႁၢမ်ႈပႅတ်ႈ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းမၼ်း၊ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁဝ်းၵေႃႈ တေမႃး မၵ်းမၼ်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈပႅတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ပေႃးပဵၼ်ၼၼ် တင်းသဵင်ႈတင်းမူတ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေသုမ်း လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇတွၼ်ႈတႃႇႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

႕ - ဢဝ်ၸႂ်သႂ်ႇလွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ ဝႆႉမိူၼ်ၼင်ႇ သြႃႇၵေႃႉၼိုင်ႈသေ တၢင်ႇၸိူဝ်းတၢင်ႇဢၼ် တေႉ ဝႆႉမိူၼ်ၼင်ႇ ဢမ်ႇပေႃးၵဵဝ်ႇသင်ၵၼ်တင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။

လွင်ႈဢွင်ႇမၢင်ႇၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈသၢႆၸႂ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼိုင်ႈၵေႃႉၼႆၵေႃႈဝႃႈလႆႈယဝ်ႉ။  လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ပဵၼ် ၼိုင်ႈဢၼ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်းႁႃမႃး ႁႂ်ႈမိူၼ်ၼင်ႇသြႃႇၼိုင်ႈသူႇ၊ ဢဝ်ၸႂ်သႂ်ႇလွင်ႈဢၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်းသေ၊ ဢၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်မႃး လွင်ႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၽႂ်းၽၢႆ ယိပ်းတိုဝ်းလႆႈ ပိုင်ႈဢိင်လႆႈ၊ ၸႂ်ႉၵိၼ်လႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈဢၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ်လႄႈ လွင်ႈဢၼ်ႁဵတ်းယူႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈၵၢၼ်တူဝ်ထူပ်း လွင်ႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ႁႂ်ႈႁဵတ်းပဵၼ်မႃး ၵၢၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ပေႃးပဵၼ်မႃးလႆႈ ၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇတေယူႇၵႂႃႇ ၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းၼိုင်ႈၵေႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းယၢပ်ႇ သင်။ ယွၼ်ႉၼၼ် ဢဝ်လွင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈဢၼ်သေ ႁႂ်ႈပေႃးၸႂ်ႉၵိၼ် လႆႈႁႂ်ႈပေႃး ပိုင်ႈဢိင်လႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်သေႃးမၢၵ်ႈၼိုင်ႈ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်း ဢွင်ႇမၢင်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးဝူၼ်ႉၶပ်ႉ

Reference : Lilehack

Credit: Duwun