တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပုမ်တေဢမ်ႇၶႆ

တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ပုမ်တေဢမ်ႇၶႆ
---------------------------------------------------
ပုမ်ၶႆ ပုမ်ပျႃ ပုမ်ထူဝ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ယွၼ်ႉၼႂ်းပုမ်ၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉမၼ်း ၼမ်မႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉ၊ ဢၼ်ပဵၼ်

ပုမ်ၶႆၼႆႉ ဢမ်ႇၵွမ်ႉဝႃႈၵူၼ်းပီးၶဝ်ၵူၺ်းပဵၼ်လႆႈ ၵူၼ်းယွမ်ၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်လႆႈၵူႈၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈမႃးႁုပ်ႈတူၺ်းလီလီပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် သင်ဝႃႈတူဝ်ၶိင်းတင်းမူတ်းယႂ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ် တဝ်ႉၵၼ်လႆႈ ၵိုင်ႇငၢမ်ႇၵၼ်လႆႈပေႃးၼႆတေႉ ယွမ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ပီးၵေႃႈယဝ်ႉ တေပဵၼ်ဢၼ်လီတူၺ်းယူႇဢၼ်ၼိုင်ႈ။

ၵူၺ်းၵႃႈ သင်ဝႃႈမႃးတႅၵ်ႈတူၺ်းပုမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ မီး 80 ထိုင် 90 ၸိၼ်ႇတီမီႇတႃႇ ယႂ်ႇတၢၼ်ႇၼၼ်ႉပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် တႃႇတေႁပ်ႉလႆႈတင်းပဵၼ် ယဵဝ်ႈဝၢၼ်ၼၼ်ႉမီးဝႆႉလၵ်ႉၶၼႃႇ 80% ယူႇယဝ်ႉ။ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ရေႃးၵႃႇဢဵၼ်လိူတ်ႈလႄႈသင် ရေႃးၵႃႇၸၢင်ႈတၢႆၽၢၵ်ႇလႄႈသင် ရေႃးၵႃႇတၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇပိူင်လႄႈသင် ပဵၼ်မႃးလႆႈငၢႆႈငၢႆႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
သင်ဝႃႈပဵၼ်မႃးလႄႈ ရေႃးၵႃႇ ႁၢဝ်ႈႁႅင်းဝႆႉပေႃးၼႆၸိုင် ထိုင်တီႈလႆႈသုမ်းဢသၢၵ်ႈၵႂႃႇၸွမ်းလႆႈၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈလႆႈပဵၼ်ပုမ်ၶႆ ပုမ်ထူဝ်ႉ ပုမ်ပႅင်ၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ၵိၼ်ၶဝ်ႈ ပီႇယႃႇ ၸၵႂႃႇတၢင်းၵိၼ်ဢၼ်လီဢၼ်ဝၢၼ်တင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်းတေ ၵမ်ႈၽွင်ႈတေၵႆႉၵိၼ် တေလႆႈၸႂ်ၵိၼ် တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းပီး (fat food). ၵႆႉၵိၼ် ၶဝ်ႈမုၼ်း ၼမ်ႉၼူမ်း ၵိူဝ်ဝၢၼ်ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပုမ်ၶႆၼႆႉ ပေႃးၵိၼ်ၶဝ်ႈယဝ်ႉ ၼင်ႈၼမ်ၼႃႇၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်၊ ၵႆႉၵိၼ်၊ ၵိၼ်ၼမ်သေ ဢမ်ႇႁဵတ်း Exercise လဵၼ်ႈဢဵၼ်ႁႅင်းၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ။ ပေႃးၵိၼ်လူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ၼႂ်းတွင်ႉဢိတ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈႁႂ်ႈလႅဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် မၢင်ၵေႃႉတေဢိတ်ႇလႆႈဝႆး၊ မၢင်ၵေႃႉတေ

ဢိတ်ႇလႆႈထိူင်းၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပေႃးလေႉဢမ်ႇသၢင်ႇ တၢင်းဢမ်ႇတေႃႇပေႃးၼႆ ၵေႃႉဢၼ်ၼႂ်းတွင်ႉဢိတ်ႇ ပၼ်ၶဝ်ႈထိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢၼ်ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈ

ပုမ်ၶႆ။  သင်ဝႃႈ ၵူဝ်ပုမ်ၶႆလႄႈ ၵုမ်ႇလိူၵ်ႈၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်သေ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇယဵၼ်းယူႇႁင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် တေလၢတ်ႈဢွၵ်ႇမွၵ်ႇပၼ် လွၵ်းလၢႆးၵိၼ်မၼ်း တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၵိၼ် တေလႆႈၵိၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သင်ဝႃႈ ႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်တေလၢတ်ႈၼႄၼႆႉပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် ၸဢၼ်ပုမ်ပႆႇၶႆၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈပုမ်ဢမ်ႇၶႆ၊ 

သင်ဝႃႈပုမ်ၶႆယဝ်ႉၵေႃႈတေထိင်းလႆႈပုမ်ၶႆၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉသေ တေလူတ်းယွမ်းၵႂႃႇၵမ်းဢိတ်းယူႇၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွၵ်းလၢႆးၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ် ယႃႇႁႂ်ႈပုမ်ၶႆ

႑ႉ မိူဝ်ႈပႆႇၵိၼ်ၶဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တေလႆႈၵိၼ်ၼမ်ႉပၼ်သွင်ၵွၵ်းသေယဝ်ႉ ၸွင်ႇၵွႆႈၵိၼ်ၶဝ်ႈ ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်၊ 

ၼမ်ႉဢၼ်ႁဝ်းၵိၼ်ဝႆႉဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ မၼ်းတေၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် တႃႇႁႂ်ႈတၢင်းၵိၼ်ၸဵဝ်းလႅဝ်။

႒ႉ မိူဝ်ႈပႆႇၵိၼ်ၶဝ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈၵိၼ်မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇဢွၼ်တၢင်းသေၸွင်ႇၵွႆႈၵိၼ်ၶဝ်ႈၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ မိူၼ်ၼင်ႇ မၢၵ်ႇဢူင်ႈၶူင်ႈ ႁွင်ႉမၢၵ်ႇၵႅမ်ႈၶွင်ႇလႂ် မၢၵ်ႇၵႃႇလႂ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇမႆႉဢၼ်ၵိၼ်ဝႆႉဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ မၼ်းၵႄႈလိတ်ႈပၼ်လႆႈ 

တွင်ႉပိၵ်ႉ တွင်ႉယိုင်ႈ လူမ်းၶမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

႓ႉ ၼႂ်းတၢင်းၵိၼ်ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၵိၼ်ပၼ် ၽၵ်းၶဵဝ်ႁၢမ်ႉၼမ်၊ ၽၵ်းၶဵဝ်ၼႆႉ မၼ်းမီးထၢတ်ႈဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ တၢင်းၵိၼ်ၸဵဝ်းလႅဝ်လႄႈ မီးထၢတ်ႈဢၼ်ပၼ်ႁႅင်းဢသၢၵ်ႈယၢဝ်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈတူဝ်ၸိုၼ်ႈသႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

႔ႉ ယွမ်းၵိၼ်ပၼ် တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်ၶူဝ်ႈၼမ်ႉမၼ်းၼၼၼ်ႉၽွင်ႈ၊ ၵိၼ်ပၼ် တၢင်းၵိၼ် ဢၼ်တူမ်ႈလႄႈသင် ဢၼ်ဢုပ်ႉလႄႈသင်၊ ဢၼ်ပိင်ႈလႄႈသင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵိၼ်ပၼ်ၼမ်လိူဝ်သေ ဢၼ်ၶူဝ်ႈၼမ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉလီလိူဝ်ယူႇယဝ်ႉ။

႕ႉ ၵေႃႉဢၼ်မၵ်ႉ ၵေႃႇၽီႇ coffee ၼၼ်ႉၵေႃႈ သင်ဝႃႈလႆႈၸႂ်သႂ်ႇၵိၼ်ၵိူဝ်ဝၢၼ်လႄႈသင် ၼမ်ႉၼူမ်းလႄႈသင် တေလႆႈယွမ်းသေသႂ်ႇၵိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢၼ်လီလိူဝ်သေပိူၼ်ႈသုတ်းတေႉ ၽေႃႇၵိၼ်ၼမ်ႉၵေႃႇၽီၼၼ်ႉလၢႆလၢႆၵေႃႈလီသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ ပေႃးပဵၼ်ၵေႃႇၽီႇဢၼ်ပဵၼ်ထူင်ၼၼ်ႉ။

႖ႉ သၢၼ်ၶဝ်ႈသီၶွၼ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၶဝ်ႈမုၼ်း bread (ၶဝ်ႈမုၼ်းပွင်ႇမုင်ႉ)ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီၵိၼ်ၼမ်လိူဝ်းသေ တၢင်းၵိၼ်တၢင်ႇမဵဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉၶဝ်ႈသီၶွၼ်ႇ လႄႈ bread ၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၼႂ်းတွင်ႉႁဝ်းၸဵဝ်းလႅဝ်လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸဢၼ်လၢတ်ႈမႃးတင်းသဵင်ႈတင်းၼိူဝ်ၼႆႉ သင်ဝႃႈပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ် လုတ်ႇလႅၼ်းယႃႈလႄႈသင် ၵႆႉၵိၼ်ပိႇယႃႇလႄႈသင် ၵမ်းၵမ်းၵႆႉၵိၼ်ၵျေႃႇၵၼ်လႄႈသင် သင်ဝႃႈပဵၼ်လႆႈ ႁႂ်ႈယွမ်းပၼ်သေၵိၼ်လႄႈ ႁႂ်ႈႁဵတ်းပၼ်ၵၢၼ်ဢွၵ်ႇဢိၼ်ႁႅင်းပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင် တေလီလိူဝ်တွၼ်ႈတႃႇၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ပၢႆးယူႇလီၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလူဝ်ႇလႆႈႁၵ်ႉမၼ်း လူဝ်ႇလႆႈလူလွမ်တူၺ်းထိုင်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။   ပေႃးဝႃႈႁၵ်ႉတူဝ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇ ပေႃးဝႃႈၼႆၸိုင်။

Thaihealth
Infographic Thailand, GMLIVE.